Mustafa Kemal Resmen Samsun’da

Haber Tarihi: 20 Mayıs 1919

Mustafa Kemal, işgal kuvvetleri tarafından, stratejik açıdan çok önemli bir nokta olarak görülen Samsun’a ayak bastı ve kurtuluş için çok büyük bir adım atılmış oldu.

Samsun, işgal kuvvetleri tarafından, stratejik açıdan çok önemli bir konum olarak görülüyordu. 9 Mart’ta bu bölgeye İngiliz askerlerinin çıkarılmasına tepki olarak Hamdi isimli bir teğmen askerlerini alarak dağa çıkmıştı ve dikkatleri bu bölge üzerine çekmişti. İngiliz Yüksek Komiserliği’nin isteği üzerine buraya güvenilir bir kumandan gönderilmesi istenmişti ve bu kumandanın kim olacağı, son günlerdeki merak konusu idi. 19 Mayıs sabahı “Bandırma” adlı gemiden 18 kişi ile beraber Mustafa Kemal’in inmesi, herkes için büyük bir sürpriz oldu. Bu gemide Mustafa Kemal ile birlikte şu isimler yer almaktaydı: III. Kolordu Komutanı Kurmay Albay Refet Bey , Müfettişlik Kurmay Başkanı Kurmay Albay Manastırlı Kâzım Bey, Müfettişlik Sağlık Bakanı Doktor Albay İbrahim Talî Bey, Kurmay Başkan Yardımcısı Kurbay Yarbay Mehmet Ârif Bey, Karargâh Erkân-ı Harbiyesi İstihbarat ve Siyâsiyât Şubesi Müdürü Kurmay Binbaşı Hüsrev Bey, Müfettişlik Topçu Komutanı Topçu Binbaşı Refik Bey, Müfettişlik Başyaveri Yüzbaşı Cevad Abbas, Kurmay Mülhakı Yüzbaşı Mümtaz, Kurmay Mülhakı Yüzbaşı İsmail Hakkı , Müfettişlik Emir Subayı Yüzbaşı Ali Şevket, Karargâh Komutanı Yüzbaşı Mustafa Vasfi, Kurmay Başkanı Emir Subayı ve Müfettişlik Kâlem Âmiri Üsteğmen Arif Hikmet, İaşe Subayı Üsteğmen Abdullah, Müfettişlik İkinci Yaveri Teğmen Muzaffer, Şifre Kâtibi, Birinci Sınıf Kâtip Fâik, Şifre Kâtibi Yardımcısı, Dördüncü Sınıf Kâtip Memduh.

Mustafa Kemal’in, Samsun’a ilk ayak bastığında karşılaştığı manzaradan hoşnut olmadığı bildirildi. İngiliz işgaline uğramış şehrin kurtarılması çok zor duruyoru. Bu arada, Mustafa Kemal’in sivil olarak hareket etmesi, dikkate değer bir noktaydı.

Mustafa Kemal, vardıktan hemen sonra, İstanbul’a göndereceği rapor hakkında çalışmalara başladı. Sadece Zafere Doğru'da açıklanan bu raporun maddeleri ana hatları ile şöyleydi:

1.       Samsun bölgesi Rumları siyasî emellerinden vazgeçerlerse, asayiş kendiliğinden düzelir. 

2.        Türklüğün yabancı mandasına ve kontrolüne tahammülü yoktur.

3.        Yunanlıların İzmir'de hakları yoktur. İşgal geçicidir.

4.        Millet, millî hakimiyet esasını ve Türk millîyetçiliğini kabul etmiştir. Bunu gerçekleştirmeye çalışacaktır.

 

Samsun’a vardıktan sonra sadece bu işlerle sınırlı kalmayan Mustafa kemal bütün ordu komutanlarıyla haberleşmeyi sağlayarak askeri ve sivil makamlara bir genelge gönderdi.Havza genelgesi denilen bu genelge ile özetle şunların yapılmasının istendiği belirtildi:
•   İstanbul Hükümeti’ne ve İtilaf Devletleri temsilcilerine etkili telgraflar çekilerek işgaller protesto edilmelidir.
•   İşgalleri protesto etmek için mitingler düzenlenmelidir
•   Bu mitingler sırasında düzenin korunmasına dikkat edilmeli Hıristiyan halka karşı bir saldırı ve düşmanlık yapılmasından sakınılmalıdır.

Anşaşılabileceği üzere Mustafa Kemal, bu genelgeyi yayımlarken, halkın işgallere karşı tepki göstermesini ve böylece ulusal bilincin uyanmasını sağlamak istemiştir.